BR19777171 ғылыми-техникалық бағдарлама (2023–2025 жж.)
РҒП «НЦ КПМС РК» Ұлттық орталығының ғалымдары 2023–2025 жылдарға арналған BR19777171 «Полиметаллды шикізатты кешенді қайта өңдеудің принципті жаңа технологияларын әзірлеу» ғылыми-техникалық бағдарламасын ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі Өнеркәсіп комитетінің бағдарламалық-мақсатты қаржыландыруы аясында жүзеге асыруда.
Бағдарламаның мақсаты – жоғары кремнийлі, байытылуы қиын полиметалл рудаларын кешенді қайта өңдеу технологияларын әзірлеу және оларды тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтан өткізу, жаңа кешенді кремнийлі қорытпалар мен қорғасын-мырыш құрамды материалдарды алу. Жаңа қорытпа түрлеріне арналған технологиялық регламенттер, техникалық шарттар және инновациялық өндірістерді жобалауға арналған технологиялық тапсырмалар әзірлеу.
Бағдарламаның негізгі идеясы – оксидті және сульфидті рудаларды байыту кезеңін айналып өтіп, рудотермиялық пеште қайта өңдеу, нәтижесінде кремнийдің балқымаға, ал қорғасын мен мырыштың ұшпа өнімдерге бөлінуі. Бұл жаңа тәсіл қорғасын мен мырышты 99% газ фазасына, ал кремнийді 70–80% балқымаға көшіруге мүмкіндік береді. Дәстүрлі схема 90–95% кремнеземді қалдықтар мен 5–7% ғана концентрат береді.
Әзірленген технология мүмкіндіктері:
- металл өнімдерін сақтау және арттыру;
- ферроқорытпалар алу (ферросилиций, ферросиликоалюминий, алюмосиликомарганец және т.б.);
- ұшпа өнімдерден жоғары тазалықтағы мырыш, магний тұздары мен негізгі қорғасын сульфатын алу;
- коррозияға төзімді мырыш гальваникалық жабындарын жасау;
- бұрын өңделмеген некондициялық рудаларды және жоғары күлді көмірлерді қайта өңдеуге енгізу.
Технологиялар термодинамикалық модельдеуден бастап тәжірибелік-өнеркәсіптік сынаққа дейінгі толық циклден өтті.
Ферроқорытпалардың тәжірибелік партиялары алынды:
- кальций- және магнийқұрамды: 40–45% Si, 18–20% Al, 8–15% Ca, 2–4% Mg;
- алюмосиликомарганец: Mn 28,60%, Si 41,40%, Al 14,05%, C 0,067%;
- ФС25, ФС45, ФС65 маркалы ферросилиций;
- алюминий мөлшері төмен, бор қосылған ферросилиций (Al 94,3–97,3% жойылуы).
Қорғасын-мырыш ұшпаларынан алынған өнімдер:
- ЦВО маркалы катодтық мырыш;
- MgCl2·6H2O, MgSO4·7H2O;
- 3PbO·PbSO4·2H2O (Pb 83,5%);
- коррозияға төзімді мырыш жабындары.
Жаңалығы ҚР 9 патентін алумен расталды(№8896, №8876, №9968, №8875, №36683, №10018, №10056, №10768, №10298). 22 ғылыми еңбек жарияланды (7 Scopus деректер базасында citescore процентилі бар журналдарда 50-ден кем емес); 5 ҚР ҰӘМ КОКСНВО-да, халықаралық конференциялардағы тезистер-10.
