Металдар тепе-теңдікке оралады

Қазіргі уақытта Қазақстан әлемнің экономикалық дамыған елдерінің қатарына ену жолын іздеуде. Қазақстанның маманданған салаларының бірі – тау-кен металлургия өнеркәсібі. ҚР ГМК-ның қазіргі жағдайы өте күрделі, көптеген кәсіпорындар экономикалық және технологиялық күйреудің алдында тұр.

Бай кендердің қоры іс жүзінде таусылған. Құрамында бағалы компоненттері аз, яғни баланстан тыс шикізатты өңдеуге тарту қажеттілігі туындады, алайда кәсіпорындарда оны өңдеудің технологиялық сызбалары жоқ. Баланстан тыс шикізат өте күрделі: химиялық байланысқан глинозем аморфты кремнеземмен және органикалық заттармен микродисперсиялар түзеді, оларды механикалық немесе флотациялық байыту, не қышқылмен тікелей ашу мүмкін емес, себебі реагенттердің шығыны орасан зор.

Түсті (мыс, мырыш, қорғасын), отқа төзімді (титан, цирконий, ванадий, ниобий, тантал, молибден, вольфрам), асыл (алтын, күміс, платина тобының металдары), радиоактивті (уран, торий, актиний) және ауыр лантаноидтар тобына жататын элементтердің (иттрий, скандий) бастапқы шикізаттағы жалпы мөлшері әдетте 1%-дан аспайды. Бұл минералды түзілімдер сазды-кремнийлі-карбонатты массада органикалық заттармен біркелкі таралған. Рентабельді өңдеу барлық бағалы компоненттерді кешенді түрде алу үшін түбегейлі жаңа әдістерді қолдану арқылы ғана мүмкін. «НЦ КПМС РК» РМК сирек және сирекжер металдарының көпшілік кен орындарын кешенді әрі тиімді өңдеуге мүмкіндік беретін, тәжірибелік-өнеркәсіптік жағдайда сыналған әмбебап технологияны әзірледі. Технологиялық сызба классикалық байытуды (түсті, сирек және сирекжер металдары бойынша) алып тастайтын жаңа тәсілді қамтиды.

Технология химиялық байланысқан кремнеземнен аморфты «қаңқалы» кремнеземді механикалық бөлуге, металдарды қос тұздардың қасиеттері арқылы топтарға ажыратуға және бағалы компоненттерді кешенді алуды қамтамасыз ететін біріктірілген сызбаларды қолдануға негізделген.

Болашақ өндірістік кешеннің өнімдері оннан астам түрлі тауарды қамтиды: сирекжер металдарының концентраты, иттрий, скандий, ванадий, молибден, уран оксидтері, ферросилиций мен ферросиликоалюминий өндіруге арналған флюс, катализаторлар мен күн сапасындағы кремний өндіруге арналған кремний тотығы, нанокөміртекті сорбент, алюминий өндіруге арналған глинозем және калий тыңайтқыштары.

Қазақстанның түсті, сирек және сирекжер металдарының әлемдік нарығындағы бәсекелік артықшылығы – өз шикізат базасында, табысты өнеркәсіптік тәжірибесінде, заманауи экономикалық тұрғыдан тиімді технологияларында және білікті кадрларында.

Козлов В.А.

Титан мен ванадий зертханасының меңгерушісі

«НЦ КПМС РК» РМК, т.ғ.д., профессор